1930/70 yılları arasında Fransız heykeltıraş Abel Lafleur'ün eseri olan zafer tanrıçası Nike, o dönem ismi Jules Rimet Kupası olan ve turnuvayı üç kez kazanan ülkenin müzesinde sonsuza kadar sergilenecekti. 1970'te Meksika'da üçüncü kez şampiyon olan Brezilya Jules Rimet Kupası'nın sahibi olmuş ve FIFA yeni bir tasarım için çalışmalarına başlamıştı. 7 ülkeden 53 farklı tasarım FIFA'ya sunulurken Silvio Gazzaniga'nın tasarımı ödül için seçildi.
89 yaşındaki İtalyan heykeltıraşla İngiliz stili,Jules Rimet ve Leonardo Da Vinci üzerine...
Ürettiğiniz kupaya bakıp “Bunu ben yaptım” demek nasıl bir duygu?
Hoşuma gidiyor çünkü bu kupa herkesin beğenisini kazandı. Değeri sanatsal boyutun da ötesine geçmiş durumda.
Bu görevi nasıl aldınız?
Milan kulübü için madalya ve kupa üreten bir fabrika olan Bertoni’deydim ve bizden birkaç taslak göndermemiz istendi. Ben de insanların beğenmesi için özel bir prototip yaptım. Ortaya çıkan modelin anlamını çizimle ifade edemeyeceğimiz için fotoğrafını çekip FIFA’ya yolladım. Onlar da beğendiler.
Nasıl bir konsept kullandınız?
Dünya Kupası için yaptığımdan yerküreyi kupanın bir parçası yapmanın mantıklı olacağını düşündüm. Zaten şekil olarak futbol topuna benziyor. Altında da onu destekleyen insan figürleri bulunuyor. Kupanın güç ve enerjiyi, güçlü hatlarının da dinamizmi ifade etmesini istedim. Başarılı olduğumu düşünüyorum çünkü İngiliz kupaları gibi geleneksel olanlardan farklı bir duruşa sahip.
Ne tür zorluklarla karşılaştınız?
FIFA gerçek modeli görmek istediğinde kupanın üstündeki kıtaların daha belirgin olmasını istedim. Bu oldukça zor ve yorucuydu. Çünkü genelde elinizde bir örnek olmadan çalışmazsınız. Bu hem FIFA, hem de benim için biraz riskliydi.
Hiç “Yeter artık, daha fazla kafa yormak istemiyorum!” dediğiniz oldu mu?
Evet. Söz konusu sanat eseriyse ve durmadan değişiklik yaparsanız eser orijinalliğini ve ona anlam katan her şeyi yitirir.
Malakit taşlı yüzük fikri nereden çıktı?
Malakit çok değerli bir taştır ve kupaya çok uydu çünkü rengi futbol sahası yeşilidir.
Ayrıca tasarıma ahenk katıyor.
Kupa nasıl yapıldı?
Önce kilden bir model yapıldı, sonra İtalyan heykeltıraş tekniği scagliola ile model oluşturuldu. Balmumuyla birkaç işlem yapıldıktan sonra balmumu eritildi ve yerine altın koyuldu.
İnsanların beğendiğini ne zaman fark ettiniz?
Birisi beni arayıp kupayı çok beğendiğini söyledi. İşte o an anladım ki bu eser sadece sanatseverler tarafından değil, herkes tarafından anlaşılıyor. Bunun sebebi belki de kupanın spontane yapılmış olmasıdır. Futbol taraftarları da anlamını kavrayabiliyor. Zaferi temsil ediyor olması kupanın anlaşılmasını kolaylaştırıyor. Zaten bu yüzden futbolcular bu kupayı
bir dini eseri öper gibi öpüyorlar.
Julet Rimet Kupası’nı gördünüz mü?
Evet. İyi tasarlanmış bir kupaydı. Ben onu taklit etmek istemedim. O da benimki gibi yapıldığı dönemi temsil ediyordu.
Jules Rimet Kupası çalındı. Aynı şeyin sizin eserinizin de başına gelmesinden korkuyor musunuz?
Altın olduğundan insanların böyle bir düşünceye kapılması gayet doğal. Ama biz scogliola tekniğini kullanarak bir kopyasını oluşturduk ve o durumda yenisini üretebiliriz.
Beckenbauer’in 1974’te sizin kupanızı kaldıran ilk oyuncu olduğunu hatırlıyor musunuz?
O an nerede olduğumu tam hatırlayamıyorum ama 1982’de İtalya’nın şampiyon olduğunu gayet net hatırlıyorum. Evdeydim ve sokaklarda bunu kutlayan binlerce insan vardı. Adeta çılgına dönmüşlerdi. Kupayı bir İtalyanın yapmış olması da ayrı bir önem taşıyordu.
Ama 1970’te Brezilya İtalya’yı yenmeseydi siz bu kupayı tasarlayamayacaktınız?
Bu futbol! Top yuvarlaktır ve nereye gideceğini tahmin edemezsiniz. Bazen şapkanızı önünüze koymalı ve mağlubiyeti kabul etmelisiniz.
İtalya’nın dünya sanat tarihine iki önemli eser verdiği söylenir: Mona Lisa ve sizin kupanız…
Yapmayın! Böyle bir karşılaştırma yapmanızın hiçbir anlamı yok. Mona Lisa tamamen başka bir kategoride. Bu iltifatları kabul ediyorum ama abartı oldukları ortada. Ama insanlar bu kupayı Mona Lisa’dan daha iyi anlıyorlar. Da Vinci’nin sanatını anlamak için bir altyapınızın
olması gerekiyor. Ama bu kupa herhangi biri tarafından anlaşılabilir.
Kupayı şimdi kaldırmak nasıl bir duygu?
Çok ağır geliyor ama hâlâ güzel. Çocuğunuzu uzun zaman sonra tekrar görmek gibi. Sanat çocuk yetiştirmeye benziyor. Benim için çok önemli. Ben yaşlı bir adamım, sanat ölümsüz bir şey. Zamanın ötesine bir şey bırakacağım.
40 yıl önce bu kupayı tasarladığınızda bunun böylesine güçlü bir sembole dönüşeceğini hayal etmiş miydiniz?
Bunun barışı sembolize edeceğini düşünmemiştim. Eğer spor aracılığıyla barışın
yayılmasına ufak bir katkım olduysa bundan gurur duyarım.
(FourFourTwo Türkiye Temmuz 2010 sayısından alınmıştır.)
Comments