Yazan: Batu Çakan
Sponsorluk ve reklam gelirleri, futbol kulüplerinin en önemli gelir kalemi haline gelmiş durumda. Dünyanın en büyük takımları, formalarında taşıdıkları markalar sayesinde yüksek kazançlar sağlıyor.
2023 yılı itibarıyla Real Madrid, yılda 70 milyon € ile forma sponsorluğu gelirinden en fazla kazanan takım konumunda yer alıyor. İlk 5 sırayı ise Real Madrid, PSG, Barcelona, Manchester City ve Manchester United oluşturuyor.
90’ların sonunda giderek yaygınlaşan ve artık değişilmez olan göğüs sponsorlarından bazıları, futbolseverler tarafından diğerlerinden fazla hatırlanıyor.
Milan - Opel
Milan, İtalya’nın ve dünyanın en çekici futbol takımlarından olduğu 1994-2006 yılları arasında formasının üzerinde Alman otomotiv markası Opel’in logosunu taşıyordu.
İtalyan devi; bu süreçte dört Serie A şampiyonluğu, bir Coppa Italia ve iki Şampiyonlar Ligi kazandı. Baresi, Maldini, Nesta, Cafu, Pirlo, Shevchenko, Kaka, Inzaghi, Seedorf ve Stam gibi oyuncular; ikonik formanın birer parçaları oldular.
Hafızalara “Efsane Milan Kadrosu” olarak kazınan ve Carlo Ancelotti’nin çalıştırdığı 2003 yılının Şampiyonlar Ligi şampiyonu Milan, Old Trafford’da Avrupa’nın en büyük kupasını kaldırırken Opel’i üzerinde taşıdı.
Opel; zaman içerisinde Bayern Münih, PSG, Feyenoord gibi takımlara da göğüs sponsoru oldu. Alman şirket, son olarak 2022 yılında Borussia Dortmund ile olan anlaşmasını yenilemedi ve futboldan çekildi.
Arsenal - O2
Premier League tarihinin tek yenilmez şampiyonu Arsenal, O2’yi 2002-2006 yılları arasında yalnızca 4 yıl üzerinde taşısa da telekomünikasyon şirketinin sponsor olduğu dönemde tarihi başarılar elde etti.
2003/04 sezonunda “Invincibles” olarak anılan namağlup Premier League şampiyonluğunu elde eden Arsenal, 2005/06 sezonunda ise Şampiyonlar Ligi finaline ulaşmayı başardı ancak Barcelona’ya boyun eğdi.
Thierry Henry’nin giydiği bordo forma, futbolseverlerin aklından çıkmazken O2; güncel olarak İngiltere’nin ragbi milli takımının forma sponsoru olmaya devam ediyor.
Liverpool - Carlsberg
Herhangi bir Premier League takımının sahip olduğu en uzun süreli forma sponsorluğuna sahip olan Liverpool, 1992 ve 2010 yılları arasında tam 18 yıl boyunca formasında Carlsberg’i taşıdı.
Ülkemizde ve dünyada, özellikle 2005 yılında İstanbul’da oynanan Şampiyonlar Ligi finali ile hatırlanan Carlsberg sponsorlu Liverpool forması; 2010 yılında son kez üretildi.
2021 yılında Danimarka temsilcisi Kopenhag ile 2022 yılından beri sürdürdüğü anlaşmayı sona erdiren Carlsberg, bir futbol takımına sponsor olmasa da FourFourTwo gibi futbol medyasının önemli kurumlarına destek oluyor.
Barcelona - Unicef
Pep Guardiola’nın Barcelona’yı futbolun zirvesine çıkardığı dönemde Katalan kulübünün formasında yer alan Unicef, tarihte yalnızca iki takımın formasında yer almasına rağmen unutulmazlar arasına girdi. Listede yer alan şirketlerden sponsorluk anlaşması yapmayan tek şirket olan Unicef, Barcelona'nın dünya genelinde çocuklara insani ve gelişimsel yardımı teşvik etmek amacıyla yaptığı kampanya sayesinde Barcelona formasının merkezinde yer aldı.
2006 ve 2011 yılları arasında Barcelona’nın 3 La Liga, 2 Şampiyonlar Ligi, 1 Kral Kupası, 1 İspanya Süper Kupası ve 1 UEFA Süper Kupası kazandığı dönemde sayısız efsane ismin üzerinde olan Unicef, kimilerine göre futbol tarihinin en iyi takımının destekçisi olarak hatırlanıyor.
2011 yılında Wembley’de oynanan ve Barcelona’nın 3-1 kazandığı Şampiyonlar Ligi finali ile Katalan ekibi ile iş birliğini sona erdiren Unicef, 2016 yılından beri herhangi bir futbol takımının formasında yer almadı.
Bayern Münih - T Mobile
Bundesliga’da son 11 yılın şampiyonu Bayern Münih, 2002 yılında formasında taşımaya başladığı T-Mobile ile özdeşleşmiş durumda. Öyle ki Allianz Arena’nın sol taraftaki kalesine doğru beyaz giyinerek T-Mobile logosu şekline bürünen taraftarlar, her maçta birer canlı sponsor olarak duruyor.
Bayern Münih; 16 Bundesliga, 10 Almanya Kupası, 8 Almanya Süper Kupası, 2 Lig Kupası, 2 Dünya Kulüpler Kupası, 2 UEFA Süper Kupası ve 2 Şampiyonlar Ligi kazanırken formada yer alan üç nokta ve büyük T, hala kırmızı formanın üzerinde ve yeni başarıları bekliyor.
Ayrıca T-Mobile, Macaristan ekiplerinden Ferencvaros’un da forma sponsorluğunu yapıyor.
Chelsea - Samsung
Roman Abramovic’in Chelsea’sinin sembolü olan Samsung, 2005-2015 yılları arasında Maviler’in merkezinde kaldı. 2005/06 sezonunda hem logo hem de göğüs sponsoru değiştiren Chelsea, yeni logosuna sponsor olarak Samsung’u uygun gördü.
Teknoloji devinin formada yer aldığı ilk sezonda Jose Mourinho ile Premier League şampiyonluğu yaşayan Chelsea, ilk sezonunda olduğu gibi sponsoruyla son sezonu olan 2014/15 sezonunda da Mourinho ile Premier League’i kazanmayı başardı. 2012’deki Şampiyonalar Ligi zaferi ise Samsung’lu formanın unutulmazlarındandı.
Samsung, futbolda son yıllarda Uzak Doğu ve Avustralya’daki sponsorluklarını sona erdirdi ve güncel olarak herhangi bir takıma sponsor değil.
Borussia Dortmund - Die Continentale
13 yıl gibi uzun bir sponsorluk dönemi geçiren Borussia Dortmund ve Die Continentale, insanların aklında sarı formanın üzerinde duran kocaman C harfi ile kaldı.
Kulüp tarihinin tek Şampiyonlar Ligi zaferinin kazanıldığı 1997 sezonundaki forma, Alman taraftarların akıllarında yer edinmeyi başardı. 1986’da başlayan anlaşma, 1999’da sona erdi.
Die Continentale, 1999 yılında Dortmund ile anlaşmasını sona erdirdikten sonra 2000 yılında futboldan tamamen çekildi ve şu anda herhangi bir takıma sponsorluk yapmıyor.
Juventus - Jeep
Dikkat çeken bir diğer sponsorluk anlaşması olan Jeep - Juventus anlaşması, 2017 yılından beri aktif durumda yer alıyor.
Juventus taraftarlarının tepkisini çeken logo değişimi, Jeep ile imzalanan sponsorluk anlaşmasıyla ilişkilendirilmişti. Çünkü Juventus’un yeni logosu, basit bir J harfiydi. Ayrıca yeni logodaki J harfi, Jeep’in yazı fontuna çok benziyordu.
Jeep - Juventus ortaklığı, sportif anlamda Juventus’a şans getirmedi. Jeep ile birlikte 10 yıllık şampiyonluk serisini kaybeden Juventus, bu sezon UEFA’dan aldığı ceza ile birlikte Avrupa kupalarında yer alamayacak.
Jeep, Juventus’un yanında Singapur ekibi Balestier Khalsa’nın da göğüs sponsorluğuna devam ediyor.
Parma - Parmalat
Futbol tarihinin en ikonik sponsorluk anlaşmalarından olan Parmalat - Parma anlaşması, ikinci ligden gelen bir takımın Avrupa kupasına uzanma serüvenini temsil ediyordu.
Zola, Crespo, Thuram, Buffon, Veron, Cannavrro gibi efsane futbolcular; üzerinde Parmalat yazan sarı lacivert formayı giyerken unutulmaz fotoğrafların kahramanları oldular.
Parma, Parmalat ile geçirdiği 13 yılda (1990-2003) 2 UEFA Kupası, 1 UEFA Süper Kupası, 1 Kupa Galipleri Kupası, 2 İtalya Kupası ve 1 İtalya Süper Kupası kazandı.
Parmalat, 2003 yılında Parma ve Estudiantes ile sponsorluk anlaşmalarını sona erdirdi ve futboldan çekildi. Süt ürünleri şirketi, şu anda hiçbir takıma sponsor değil.
Real Madrid - Teka
Real Madrid, henüz Los Galacticos projesini başlatmadan önce 1990 yılından 2001 yılına kadar göğsünde Teka’yı taşıyordu. Eflatun beyazlılar, Teka ile geçirdiği dönemde müzesine 2 Şampiyonlar Ligi koymayı başardı.
İspanyol efsane Raul’un Real Madrid günleri düşünüldüğünde akla gelen Teka, Real Madrid’in Galatasaray’a kaybettiği 2000 UEFA Süper Kupası finalinde de beyaz formanın üzerindeydi.
2008 yılında bir diğer İspanya ekibi Cadiz’in forma sponsorluğundan ayrılan Teka, günümüzde herhangi bir futbol takımına sponsor değil.
Galatasaray - Marshall
Ülkemizde unutulmaz forma sponsoru denildiğinde akla gelen ilk şirketlerden olan Marshall, bir Türk takımının elde ettiği en büyük başarıda formanın üzerinde yer alacak kadar şanslıydı.
Fatih Terim yönetiminde üst üste 4 Süper Lig şampiyonluğu yaşayan Galatasaray, bu şampiyonlukların 2 tanesinde formasında Marshall’ı taşıyordu. 2000 yılında UEFA Kupası’nı kazanan beyaz formanın merkezinde yer alan sarı yazılı Marshall, Galatasaray taraftarları tarafından hiçbir zaman unutulmadı.
Marshall, 2000 yılında UEFA Kupası’nın kazanılmasının ardından yerini Telsim’e bıraktı ve futboldan çekildi.
Beşiktaş - Beko
Hem Metin - Ali - Feyyaz döneminde hem 100.yıl şampiyonluğunda siyah beyazlı formanın merkezinde geniş yazı fontuyla yer edinen Beko, 1988-2005 yılları arasında Beşiktaş’ın formasına sponsor oldu.
Bu aralıkta 5 kez Süper Lig, 4 kez Türkiye Kupası, 4 kez de Türkiye Süper Kupası’nı kazanan Beşiktaş’ta taraftarlar; 2003 yılında dikişleriyle unutulmaz olan Beko’lu formayı evlerinde saklıyor.
Beko, Beşiktaş’ın formasında göğüs sponsorluğu dışında yer almaya 2022 yılına kadar devam etti ve 2022 yılı itibariyle futboldan çekildi. An itibariyla Beko, hiçbir futbol takımına sponsor değil.
Fenerbahçe - Avea
Avea’nın kurucu firmalarından olan Aria dönemini de hesaba kattığımız zaman Fenerbahçe, Avea’yı 2001 yılından 2012 yılına kadar formasında taşıdı ve sayısız başarıya imza attı.
100. yıl şampiyonluğunun elde edildiği 2006/07 sezonundaki unutulmaz altın rengi forma, Avea’nın Fenerbahçe ile yaptığı sponsorluk döneminden en akılda kalıcı formalardan biri oldu. Fenerbahçe, 2008 yılında Şampiyonlar Ligi’nde çeyrek finale ulaşırken yine göğsünde Avea yer aldı.
Avea, 2000’li yıllarda Trabzonspor ve Galatasaray’a da sponsor oldu. 2012’de Fenerbahçe ile anlaşmasının sona ermesinden sonra futboldan çekildi. Avea, şu anda Türk Telekom çatısı altında faaliyetlerine devam ediyor.
River Plate ve Boca Juniors - Quilmes
Belki de dünya futbolundaki en büyük rekabet olan River Plate - Boca Juniors rekabeti, 90’lı yılların sonlarında forma sponsorluğunda bir araya gelmişti.
Arjantinli bira üreticisi Quilmes, 1995-2001 yılları arasında Boca Juniors’a; 1996-2002 yılları arasında ise River Plate’e sponsor oldu. O dönemde bir yılda 2 kez (açılış ve kapanış) oynanan Arjantin Ligi, Quilmes’in iki takımın aynı anda sponsoru olduğu dönemde; yalnızca 2001 yılında ne Boca ne de River tarafından kazanıldı.
Boca Juniors, formasının sarı kısmında yer almasıyla her zaman akıllarda Boca sponsorluğuyla kalan Quilmes, 2004 yılına kadar Arjantin’de sponsorluk yapmaya devam etti ve sonrasında futboldan çekildi.
Bayer Leverkusen - RWE
Bayer Leverkusen ve RWE’nin 2001-2007 yılları arasında süren sponsorluk anlaşması, en unutulmaz formasını ilk sezonunda çıkarmıştı. Ancak Bayer Leverkusen taraftarları, 2001/02 sezonunu pek iyi hatıralarla hatırlamıyor.
Yıldıray Baştürk, Dimitar Berbatov, Michael Ballack gibi yıldızları kadrosunda barındıran Bayer Leverkusen; 15 gün içerisinde sırasıyla Bundesliga’yı 1 puanla, Almanya Kupası’nı finalde ve Şampiyonlar Ligi’ni finalde kaybetti. Futbol tarihine “kaybeden üçleme” olarak geçse de 2002 Leverkusen ve yakalı forma hiç unutulmadı.
RWE, Almanya’nın alt liglerinden takımlara sponsor olmaya 2012 yılına kadar devam etti. RWE, güncel olarak herhangi bir takıma sponsor değil.
Manchester United - Sharp
Manchester City’nin geçen sezonki üçlemesine kadar İngiltere tarihinde bir kulübün geçirdiği en başarılı sezonda forma sponsoru olan Sharp, 1982-2001 yılları arasında Kırmızı Şeytanlar’ın formasında yer aldı.
Unutulmaz 92 sınıfı, 1998/99 sezonunda Premier League, FA Cup ve Şampiyonlar Ligi üçlemesini yapınca üzerinde Sharp yazan United forması, çerçeveletilip duvarlara asılmaya başlandı.
2001 yılında Manchester United ile anlaşmasını uzatmayan Sharp, 2022 yılında Austria Wien ile anlaşmasını da sona erdirerek futboldan çekildi.
Juventus - Tamoil
Juventus’un Tamoil ile imzaladığı sponsorluk anlaşması, 2002-2006 yılları arasında yalnızca Avrupa maçları için geçerliydi. Bu yıllar boyunca ligde farklı sponsor kullanan Juventus, Şampiyonlar Ligi maçlarında Tamoil’i göğsünde taşıyordu.
2002/03 sezonunda Şampiyonlar Ligi finaline yükselen Juventus, finalde Milan’a penaltılar sonucunda mağlup oldu. İronik bir şekilde, Tamoil formalı Juventus’un kazandığı tek kupa, Serie B şampiyonluğuydu. 2006/07 sezonunda Tamoil, Serie B’ye düşen Juventus’un her maçında göğüs sponsoru oldu. Sponsorluk anlaşması 2006/07 sezonu bitiminde sona erdi.
Tamoil, 2007 yılında Juventus ile anlaşmasını sona erdirdikten sonra başka hiçbir futbol takımına sponsor olmadı.
Manchester City - Etihad
1 Eylül 2008’de Sheikh Mansour tarafından satın alınan Manchester City, 2009 yılından beri Etihad sponsorlu formalarıyla sahaya çıkıyor. Birleşik Arap Emirlikleri’nin iki ulusal havayolundan biri olan Etihad, City’e başarılar getirmeyi başardı.
Geçen 15 yılda sadece İngiltere’nin değil, dünyanın en güçlü futbol takımlarından birine dönüşen Manchester City; 7 Premier League, 3 FA Cup, 6 Lig Kupası, 4 Community Shield ve 1 Şampiyonlar Ligi kazanmayı başardı.
Etihad, Manchester City’nin yanında; City Footbal Group’a ait olan Melbourne City ve New York City’nin de formasına sponsor olmayı sürdürüyor.
Real Madrid - Bwin
Milan’a da 2006-2010 yılları arasında sponsor olan Bwin, akıllarda Jose Mourinho’nun Real Madrid döneminin tamamında forma sponsoru olmasıyla kaldı. O yıllarda Messi ve Ronaldo ışığında, Barcelona ile futbol tarihine geçecek bir rekabete giren Real Madrid’in; beyaz formasının üzerinde siyah yazıyla duran Bwin hiç akıllardan çıkmadı.
2007-2013 yılları arasında devam eden sponsorluk, Real Madrid’in tarihte en fazla kazanan takım olduğu Şampiyonlar Ligi’ni kazanmasına yardımcı olmadı. İroniktir ki Bwin’in sponsorluktan ayrıldığı ilk sezon, Real Madrid Şampiyonlar Ligi şampiyonu oldu.
Yine de Bwin formalı Real Madrid’e dair birçok anı, futbolseverlerin hafızalarından hiç çıkmayacak şekilde akıllara kazındı. 2011 Kral Kupası ve 2012’deki La Liga şampiyonluğu, Bwin’i daha da özel kıldı.
Bwin, son olarak 2021 yılında Valencia ile olan sponsorluk anlaşmasının da sonuna geldi ve futboldan çekildi. Günümüzde Bwin, herhangi bir futbol takımına sponsor değil.
Wolfsburg - Volkswagen
1992 yılından beri devam eden Wolfsburg - Volkswagen ortaklığı, artık Almanya’da bir ezber oluşturdu. Yeşil formanın üzerinde yer alan Volkswagen logosu, her sezon ikonik formalar çıkarmaya devam ediyor.
Unutulmaz 2008/09 Bundesliga şampiyonluğu, Kevin De Bruyne’nin yükselişi ve Wolfsburg’un kulüp tarihinde kazandığı 4 kupanın 3 tanesi Volkswagen sponsorluğunda geldi.
Inter - Pirelli
Inter ve Pirelli iş birliği, yıllar içinde Inter takımının sembolü haline geldi. Inter, 1995’ten 2021 yılına kadar göğüs sponsoru olarak Pirelli’yi tercih etti.
Pirelli ile birlikte neredeyse kazanılmadık kupa bırakmayan Inter; Ronaldo, Sneijder, Zanetti, Adriano, Milito, Ibrahimovic, Eto’o, Cambiasso gibi futbolcuların üzerinde taşıdığı Pirelli ile hafızalarda yer edindi.
2021 yılında Inter ile olan sözleşmesini Inter kulübünün fiyat yükseltme talebi üzerine yenilemeyen Pirelli, herhangi bir futbol takımına sponsor değil. Ünlü lastik üreticisi, Formula 1’in resmi lastik tedarikçisi konumunda bulunuyor.
Ajax - ABN AMRO
Formanın üzerinde dikey şekilde yer alan ABN AMRO, 1991 yılında Ajax’a sponsor olmaya başladığında futbol dünyasındaki tek dikey sponsor olma özelliğini taşıyordu.
Hollanda’da kazanılan sayısız kupanın yanı sıra 1 UEFA Kupası ve 1995’te kazanılan Şampiyonlar Ligi’nde forma sponsoru olan ABN AMRO; Zlatan Ibrahimovic, Justin Kluivert gibi efsane futbolcularla hatırlanıyor.
Ajax formasındaki sponsorluğunu 2008 yılında bırakan ABN AMRO, günümüzde Ajax’ın kadın takımının göğüs sponsorluğunu üstleniyor. Dikey ABN AMRO yazısı, 90’larda ve 2000’lerin başında olduğu gibi ikonik duruyor.
PSV - Philips
PSV’nin kırmızı beyaz çizgili formasını aklınıza getirdiğinizde otomatik olarak siyah Philips yazısını formanın ortasına ekliyor olabilirsiniz. 1981-2016 yılları arasında devam eden bu sponsorluk, efsane futbolcuların bu formayı giymesini sağladı.
Philips sponsorlu PSV forması, tarih boyunca efsane golcülerle hatırlanıyor. Ruud Van Nistelrooy, Ronaldo gibi tarihe geçen santraforlar; PSV’nin ikonik formasını terletti.
Hollanda’da elde edilen sayısız başarıyla beraber 1988 yılında kazanılan Şampiyon Kulüpler Kupası zaferinde de PSV ile beraber olan Philips, 2019’da PSV’deki bütün sponsorluklarından çekildi ve güncel olarak herhangi bir takıma sponsor değil.
PSG - RTL
Paris Saint-Germain’in henüz günümüzdeki algısına sahip olmadığı günlerde, 1976-1992 yılları arasında, formasında büyük harflerle yazan RTL, o dönem için bir farklılığın sembolüydü.
Ne yazık ki bu sponsorluk, görsel olarak hatırlanmanın ötesine geçemedi. PSG, RTL ile geçirdiği 16 yıllık sponsorluk serüveninde yalnızca 1 Fransa Ligi ve 2 Fransa Kupası kazandı.
RTL, 90’lı yılların sonuna kadar Fransız takımlarına sponsor olmaya devam etti. 1998 yılında Marsilya ile anlaşmasını sona erdirerek futboldan çekildi. RTL, günümüzde herhangi bir takıma sponsor değil.
Emirates - Bütün Avrupa
Günümüzde herhangi bir takımın formasının üzerinde Fly Emirates yazısını görürseniz hiç şaşırmazsınız. Aksine, formaya oldukça yakışan bir sponsora sahip olduğunu düşünürsünüz.
Emirates, belki de bu algıyı kendisi yarattı. Avrupa’nın öne çıkan birçok takımına sponsor olan Emirates, geçtiğimiz günlerde Arsenal ile olan sponsorluk anlaşmasını 2028 yılına kadar uzattığını açıkladı. Emirates sponsorluğu döneminde Topçular, Premier League şampiyonu olabilecek mi? Bunu zaman gösterecek.
Lyon, Milan, Benfica, geçmişte PSG ve Chelsea olmak üzere birçok sponsorluk anlaşmasında yer alan Emirates; güncel olarak en pahalı sponsorluk anlaşmasının sahibi konumunda yer alıyor.
Emirates’ten senede 70 milyon € kazanan Real Madrid, ünlü havayolu şirketinin Beyaz formanın üzerinde yer aldığı dönemde tam 5 Şampiyonlar Ligi kazanmayı başardı. Üstelik bunların üç tanesi üst üste geldi.
Atletico Madrid - Columbia Pictures
Futbol tarihinin en özel sponsorluk anlaşmalarından birini sona sakladık. Üstelik bu anlaşma yalnızca 1 sezon sürdü. Ancak bu sponsorluk için, tek sezonda tam 16 farklı forma üretildi.
Columbia Pictures, Atletico Madrid’e sponsor olduğu 2003/04 sezonunda başkent ekibi; o dönemde çıkacak filmlerin reklamını formalarının üzerinde yapıyordu.
En akılda kalan şüphesiz Spiderman 2 için çıkarılan ve üzerinde örümcek olan forma olsa da; 15 farklı film için de ayrı desen üretildi. Columbia Pictures, 2003/04 sezonundan sonra bir daha hiçbir futbol takımına sponsor olmadı.
Comments